yeuthucung-petpro
Member
BỆNH DẠI ( RAGE – RABIES )
KHÁI NIỆM
Bệnh truyền nhiễm cấp tính chung giữa người và hầu hết những loài hữu nhũ do Rhabdovirus hướng thần kinh gây nên. Bệnh truyền lây chủ yếu qua vết cắn. Đặc điểm của bệnh là sau thời gian ủ bệnh dài, gây viêm não tủy nặng cùng với những biểu hiện kích thích thái quá, hung dữ tấn công thú khác hoặc bại liệt. Về mặt mô học, dấu ấn của sự cảm nhiễm là hiện diện của thể vùi NEGRI trong tế bào của tế bào thần kinh bắt màu acid.
CĂN BỆNH
Do ARN virus thuộc họ Rhabdoviridae. Giống Lyssavirus.
Có hình viên đạn, bên ngoài bao bọc bởi vỏ lipid và tính hướng thần kinh.
Virus có 5 protein: Protein G là quan trọng nhất gọi là glycoprotein của bề mặt, nó giúp xác định độc lực của virus và nó kích thích cơ thể sản xuất kháng thể trung hòa. Protein M: từ vỏ lipid của vật chủ. Protein N và NS: cấu trúc của ARN. Protein L: liên quan đến enzyme transcriptase
Virus được nuôi cấy trên môi trường phôi vịt và tế bào thận. Bệnh tích tế bào đặc trưng là tế bào co tròn lại và thể Negri hiện diện trong bào tương.
Sức đề kháng
- Để khô thì virus yếu đi và mất độc lực sau 14 ngày.
- Sống được nhiều tuần trong tủ lạnh, nhiều tháng trong tủ đông lạnh.
- Ở 520C- 580C bị tiêu diệt sau 30 phút, 800C bị giết trong 2 phút.
- Dung dịch formol 1%, HCl 5% , thuốc tím 1% diệt virus trong vài phút.
TRUYỀN NHIỄM HỌC BỆNH DẠI
* Động vật cảm thụ:
Trong thiên nhiên tất cả động vật máu nóng đều cảm thụ với bệnh, bệnh chủ yếu xảy ra trên loài có vú, hiếm khi ở loài chim.Trong loài có vú thì loài ăn thịt thường mắt bệnh nhất.Tính cảm thụ của bệnh theo tuổi.Bệnh có tính chất nguồn dịch thiên nhiên.Dơi là nguồn bệnh.
* Chất chứa căn bệnh
Chó bài virus qua nước bọt trong giai đoạn nung bệnh (khoảng 13 ngày trước khi nổ bệnh ra) và tiếp tục thải ra ngoài tới lúc chết. Lưu ý chỉ có 65 - 75% chó dại bài thải virus qua nước miếng. Cùng 1 chó dại nhưng lượng virus trong các vết cắn khác nhau có chuẩn độ virus khác nhau.
Virus còn có nhiều ở não, phổi, tuyến thượng thận, thận, gai lưỡi, thành ruột, bàng quang, dịch hoàn, tế bào mầm của nang tóc và giác mạc. Ở dơi virus có trong sửa, nước bọt và tuyến gian xương bả vai.
* Đường xâm nhập
Qua vết thương, vết cắn, trầy xướt trên da.
Qua niêm mạc nguyên lành như niêm mạc mắt.
Sự phát bệnh nhanh hay chậm còn tùy thuộc vào vị trí vết cắn có gần trung ương thần kinh hay không.
* Cơ chế sinh bệnh
Sau khi xâm nhập qua vết cắn, xây xát….virus nhân lên trong tế bào cơ hay tổ chức dưới thượng bì tại vị trí xâm nhập.Virus tập hợp quanh đĩa thần kinh vận động rồi gắn vào thể thụ cảm của acetycholine, xâm nhập vào đầu mút dây thần kinh vận động, cảm giác của thần kinh ngoại biện.Thông qua bào tương của sợi trục, virus đi vào trung tâm hệ thống thần kinh. Sau khi vào tủy sống, virus đi ngược lên vào trung ương thần kinh gây viêm não, làm rối loạn chức năng:
Thay đổi hành vi, điên cuồng, sợ ánh sáng…..
Gây liệt mềm: trễ hàm, chảy nước miếng, sợ nước, liệt hô hấp, hôn mê……
Giai đoạn hướng tâm: virus đi vào thần kinh trung ương gây viêm não.
Giai đoạn ly tâm: từ não virus đi xuống thần kinh hộp sọ rồi nhân lên trong tuyến nước bọt, tụy tạng và vỏ thận ….
TRIỆU CHỨNG BỆNH DẠI
Có 2 thể: thể hung dữ và thể bai lệt hay thể câm lặng
- Thể hung dữ: Thay đổi thối quen, trốn vào gốc tối, đi vòng vòng không yên.Hoảng hốt khi bị kích thích nhỏ nhất.Thân nhiệt tăng nhẹ. Chán ăn, bị kích thích đường sinh dục, tiết niệu,1-3 ngày sau rối loạn gia tăng, chó cắn mọi vật, kể cả chủ và tự cắn mình nên cơ thể có nhiều vết thương.Tiết nước bọt rất nhiều và không nuốt được do liệt cơ nuốt.Co giật toàn thân, không điều hòa được cơ rồi chết.
- Thể bại lệt: Liệt bắt đầu cơ vùng đầu, cổ dẫn đến nuốt khó, liệt chi, toàn thân và chết.
*Trên mèo: thường ở thể hung dữ.Liệt 1/3 phía sau cơ thể sau khi có triệu chứng hung dữ 2-4 ngày.
*Trên trâu bò: Thời gian nung bệnh 25-150 ngày hay lâu hơn nửa.
Triệu chứng chính là bại liệt.
*Trên người: Tỉ lệ chết là 100%.Thời gian nung bệnh 2-8 tuần hoặc lâu hơn.Đau đầu bồn chồn, thân nhiệt hơn tăng.Khó chịu, bị đau và kích thích vùng bị cắn.
Tăng cảm giác và nhạy cảm cực độ với ánh sáng và âm thanh.Giãn đồng tử
Tiết nước bọt rất nhiều và không nuốt được. Co thắt cơ hô hấp, co giật toàn thân, liệt toàn thân và chết.
CHẨN ĐOÁN PHÂN BIỆT
Để chẩn đoán chính xác bệnh dại chỉ có một phương pháp là khi chó chết cắt đầu lấy não gởi phòng xét nghiệm để tìm thể vùi trong nhân tế bào thần kinh. Hay phương pháp lấy máu đo hàm lượng kháng thể dại cũng giúp loại trừ được các ca nghi dại nhưng có kết quả chậm ít nhất là 7 ngày. Ngoài 2 phương pháp này, hiện nay đã có test chẩn đoán nhanh tìm virus dại trong nước bọt cho kết quả ngay trong vòng 2 phút, đây là test có tính sàn lọc tránh giết chó lấy não khi chưa có dấu hiệu rõ ràng. Bệnh dại trên chó cần chẩn đoán phân biệt với bệnh giả dại (Aujeszky) bệnh này làm con vật ngứa điên cuồng, chạy lung tung cắn vào chổ ngứa nhưng không tấn công vật khác, không liệt ….ngoài ra cũng cần phân biệt bệnh dại với bệnh carre trên chó bệnh này có triệu chứng thần kinh co giật, sốt cao, viêm phổi, viêm ruột, nổi mụn ngoài da nhưng không liệt hàm, không sợ nắng sợ âm thanh…
PHÒNG BỆNH DẠI
Không nuôi chó theo kiểu thả rông. Kiểm soát chặt chẽ lượng chó mèo nuôi.
Chích ngừa vaccine phòng bệnh cho chó mèo bằng các loại vaccin Rabisin hay Rabigen, chủng ngừa cho tất cả các loài dộng vật như chó, mèo, khỉ …Chủng ngừa cho chó trên 3 tháng tuổi và phải tái chủng mỗi năm.
ĐIỀU TRỊ BỆN DẠI
Khi chó đã xác định là bệnh dại thì không được phép điều trị, phải tiêu hủy ngay để đảm bảo sức khỏe cho cộng đồng và phải báo cáo cho Trạm Thú y gần nhất.
Khi người bị chó cắn, phải rửa sạch vết thương bằng xà phòng, phải xịt vòi nước vào vết cắn ít nhất 15 phút sau đó sát trùng bằng cồn 700 hay iod rồi đến cơ sở y tế gần nhất để được tư vấn chích ngừa theo lịch, không nên đi thầy lan hút lễ, lấy nọc đều không có hiệu quả khi bị chó cắn. Đối với chó đã cắn người thì phải cách ly theo giỏi tình trạng sức khỏe trong vòng 15 ngày, không được đánh đập, đem đi cho hay ăn thịt sẽ làm mất chứng cứ để điều trị cho người bị chó cắn. Khi người bị chó cắn có biểu hiệu bệnh dại thì cái chết là không tránh khỏi.
Nguồn từ phòng khám Petpro: www.thuypetpro.com
Petpro Veterinary Clinic