Culi là một nhóm trong năm loài động vật linh trưởng. Được tìm thấy ở Nam và Đông Nam Á, từ Đông Bắc Ấn Độ ở phía tây Philippines ở phía đông, và từ tỉnh Vân Nam ở Trung Quốc, ở phía bắc đảo Java ở phía nam.
Culi có một cái đầu tròn, mõm hẹp, mắt to, màu sắc và hoa văn trên lông thường khác nhau và phân biệt theo loài. Cánh tay và chân của culi dài gần bằng nhau, thân của culi thì dài, cho phép chúng xoay trở và chuyền tới các cành cây gần. Bàn tay và bàn chân của culi đã tiến hóa giống như gọng kìm và cho phép chúng nắm bắt các nhánh cây trong thời gian dài.Vết cắn của culi có độc, một đặc điểm hiếm thấy ở cácđộng vật có vú.Độc tố được sản xuất bằng cách liếm một tuyếntrên cánh tay của chúng,và tiết kết hợp với nước bọt của nó.Vết cắn độc hại của nó là để chống lại những kẻ săn mồi,và độc tố cũng được dùng như 1 biện pháp bảo vệ, tiết ra khi chúng liếm lông cho các con non.Chúng di chuyển từ từ và cố ko gây ra tiếng động,. Khi bị đe dọa,chúng sẽ đứng im và trở nên ngoan ngoãn.Những kẻ thù ngoài tự nhiên của chúng ngoại trừ con người là:rắn,đại bàng,diều hâu,và đười ươi,thậm chí là mèo hoang,cầy và gấu cũng bị nghi ngờ. Có rất Ít thông tin về cấu trúc xã hội của chúng,nhưng chúng được biết là giao tiếp bằng mùi hương.Con đực có tính lãnh thổ rất cao.culi sinh sản chậm.Và các con non thường được nuôi nấng trên các cành cây bởi cha mẹ của chúng.Chúng là loài ăn tạp, chúng ăn động vật nhỏ, trái cây,nhựa cây,và thực vật khác.
Trọng lượng của culi khoảng từ 265 gram tới 2.100gram.Culi có 1 cơ thể khỏe manh và đuôi của chúng chỉ có 1 khúc nhỏ thường được dấu bên dưới lớp lông dày. Chiều dài của đầu và thân thì khác nhau ở mỗi loài nhưng thường vào khoảng từ 18cm tới 38cm.
Con non thường ở một mình trên cành cây trong khi cha mẹ của chúng tìm kiếm thức ăn hoặc 1 trong 2 con cha me sẽ canh chừng chúng khi con kia đi kiếm thức ăn.Do thai kì dài của chúng (khoảng sáu tháng), kích thước con non nhỏ,trọng lượng khi sinh nhẹ, thời gian cai sữa dài (3-6tháng), và khoảng cách dài giữa các lần sinh, loài culi là một trong những loài có tỷ lệ tăng trưởng chậm nhất trong số cácđộng vật có vú kích thước tương tự.Culi thường sinh từ 1 tới 2 con trong 1 lần sinh sản Một nghiên cứu bảy năm trong môi trường nuôi nhốt của culi cho thấy một sự phân bố giới tính sai lệch,với 1,68 con đực sinh ra cho mỗi con cái.
Trong nuôi nhốt.Giao phối chủ yếu xảy ra giữa tháng sáu và giữa tháng chín.Sự động dục kéo dài 29 đến 45 ngày và động dục kéo dài 1-5 ngày.Tương tự như vậy,chu kì mang thai kéo dài từ 185 đến 197 ngày,và con non cân nặng từ 30 đến 60 khi sinh.Con cái trưởng thành tình dục ở 18 đến 24 tháng,trong khi ờ con đực là 17 tháng.Tuy nhiên, con đực sẽ trở nên thù địch đối với đứa con trai của nó sau 12 đến14 tháng và sẽ xua đuổi chúng đi.Trong điều kiện nuôi nhốt,chúng có thể sống hơn 20 năm
Chế độ ăn uống:
Culi là động vật ăn tạp, ăn côn trùng, động vật chân đốt khác, loài chim nhỏ và bò sát, trứng, trái cây, nhựa cây, mật hoa và thực vật khác. Một nghiên cứu năm 1984 của culi cho thấy rằng : chế độ ăn uống của nó bao gồm 71% trái cây và nhựa cây, 29% côn trùng và động vật nhỏ khác.Một nghiên cứu chi tiết hơn về một dân số culi trong năm 2002 và 2003 cho thấy tỷ lệ chế độ ăn uống khác nhau, bao gồm nhựa cây 43.3%, mật hoa 31.7%, 22.5% hoa quả, và chỉ 2,5% động vật chân đốt và động vật nhỏ khác. Trong điều kiện nuôi nhốt culi ăn nhiều loại các loại thực phẩm bao gồm chuối và các loại trái cây khác, gạo, thức ăn cho chó, thịt ngựa, côn trùng, thằn lằn, thịt gà vừa mới bị giết chết, chuột, hamter con, và sữa trộn với thức ăn trẻ em với trứng và mật ong.Chế độ ăn culicó thể được bổ sung với dầu gan cá tuyết và bột xương.Culi có thể sử dụng cả hai tay để ăn trong khi treo lộn ngược từ trên cành cây. Chúng bỏ ra khoảng 20 % thời gian hoạt động ban đêm cho việc ăn .
Bảo tồn:
Hai mối đe dọa lớn nhất đối với culi là nạn phá rừng và buôn bán động vật hoang dã. Tất cả các loài culi đều được liệt kê là "dễ bị tổn thương" hoặc "nguy cấp" của Liên minh Quốc tế Bảo tồn Thiên nhiên (IUCN). Từ năm 2007, tất cả các loài culi được bảo vệ khỏi thương mại quốc tế thương mại theo quy định tại Phụ lục của Công ước CITES
Nạn buôn bán động vật hoang dã:
đến những năm 1960, việc săn bắn culi không bền vững, nhưng do nhu cầu ngày càng tăng, cung giảm, và giá trị gia tăng của các động vật hoang dã trên thị trường, culi đã được khai thác quá mức và đang bị suy giảm.Với việc sử dụng công nghệ hiện đại, chẳng hạn như đèn tìm kiếm chạy bằng pin, việc bắt culi đã trở nên dễ dàng hơn vì mắt của chúng phát sáng khi bị đèn chiếu.Y học cổ truyền cũng dùng các bộ phận culi để làm thuốc và được cho là chữa được nhiều bệnh,vì nhu cầu đối với loại thuốc này của các khu vực đô thị giàu có mà việc săn bắt culi lại diễn ra ở các vùng nông thôn nghèo. Một cuộc khảo sát linh trưởng của Anna Nekaris và các cộng sự (2010) cho thấy rằng, Đa phần người ta tin rằng thuốc từ thân thể culi rất hữu dụng và họ ko muốn dùng các loại thuốc thay thế khác.
Culi được bán tại địa phương ,trên đường phố, cũng đươc bán ra thế giơi qua Internet và trong các cửa hàng vật nuôi.Chúng đặc biệt phổ biến ở Nhật Bản, đặc biệt là đối với phụ nữ. Theo Hiệp hội bảo tồn đời sống hoang dã Nhật Bản thì những lý do chúng được ưa chuộng là: "Chúng dễ nuôi, chúng không kêu la, chúng nhỏ, và rất dễ thương." Bởi vì chúng "dễ thương" nên những video nuôi nấng và chăm sóc chúng như là thu cưng đươc xem nhiều nhất trên youtube.Trong tháng 3 năm 2011, một đoạn video mới của culi được đăng đã được xem hơn hai triệu lần, trong khimột video cũ của culi được cù đã được xem hơn 6.000.000 lần.
Culi được quảng cáo thường xuyên bởi các cửa hàng vật nuôi ở Nhật Bản, Trung tâm Bảo tồn Thế giới giám sát báo cáo chỉ là một vài chục culi đã được nhập khẩu vào năm 2006, cho thấy buôn lậu thường xuyên. Culi cũng được nhập lậu sang Trung Quốc, Đài Loan, châu Âu, Nga, Hoa Kỳ, và Saudi Arabia để sử dụng như là vật nuôi.
Ngay cả trong các quốc gia xuất xứ của mình, culi là vật nuôi rất phổ biến, đặc biệt là ở Indonesia chúng được xem là một "đồ chơi sống" cho trẻ em của người dân địa phương hoặc bán cho khách du lịch phương Tây hay người nước ngoài. Các khách hàng địa phương cũng như khách nước ngoài thường không biết bất cứ điều gì về những động vật linh trưởng, tình trạng có nguy cơ tuyệt chủng của họ, hoặc buôn bán là bất hợp pháp. Hơn nữa, ít người biết về mùi nồng của chúng hoặc vết cắn của chúng có khả năng gây chết người.Theo số liệu tổng hợp từ các cuộc khảo sát hàng tháng và các cuộc phỏng vấn với thương nhân địa phương, ở Medan , Bắc Sumatra có gần một ngàn địa phương buôn bán culi như gia cầmtrong cuối thập kỷ đầu tiên của thế kỷ 21.
Các con culi bị bắt thường bị nhổ hoặc bẻ răng nanh trước khi được bán như là vật nuôi, một thực tế thường dẫn đến nhiễm trùng và tử vong.
Baka yêu dấu :x
Kuma yêu dấu :x
Nguồn: Tổng hợp. Dịch : Tuanpham
Culi có một cái đầu tròn, mõm hẹp, mắt to, màu sắc và hoa văn trên lông thường khác nhau và phân biệt theo loài. Cánh tay và chân của culi dài gần bằng nhau, thân của culi thì dài, cho phép chúng xoay trở và chuyền tới các cành cây gần. Bàn tay và bàn chân của culi đã tiến hóa giống như gọng kìm và cho phép chúng nắm bắt các nhánh cây trong thời gian dài.Vết cắn của culi có độc, một đặc điểm hiếm thấy ở cácđộng vật có vú.Độc tố được sản xuất bằng cách liếm một tuyếntrên cánh tay của chúng,và tiết kết hợp với nước bọt của nó.Vết cắn độc hại của nó là để chống lại những kẻ săn mồi,và độc tố cũng được dùng như 1 biện pháp bảo vệ, tiết ra khi chúng liếm lông cho các con non.Chúng di chuyển từ từ và cố ko gây ra tiếng động,. Khi bị đe dọa,chúng sẽ đứng im và trở nên ngoan ngoãn.Những kẻ thù ngoài tự nhiên của chúng ngoại trừ con người là:rắn,đại bàng,diều hâu,và đười ươi,thậm chí là mèo hoang,cầy và gấu cũng bị nghi ngờ. Có rất Ít thông tin về cấu trúc xã hội của chúng,nhưng chúng được biết là giao tiếp bằng mùi hương.Con đực có tính lãnh thổ rất cao.culi sinh sản chậm.Và các con non thường được nuôi nấng trên các cành cây bởi cha mẹ của chúng.Chúng là loài ăn tạp, chúng ăn động vật nhỏ, trái cây,nhựa cây,và thực vật khác.
Trọng lượng của culi khoảng từ 265 gram tới 2.100gram.Culi có 1 cơ thể khỏe manh và đuôi của chúng chỉ có 1 khúc nhỏ thường được dấu bên dưới lớp lông dày. Chiều dài của đầu và thân thì khác nhau ở mỗi loài nhưng thường vào khoảng từ 18cm tới 38cm.
Con non thường ở một mình trên cành cây trong khi cha mẹ của chúng tìm kiếm thức ăn hoặc 1 trong 2 con cha me sẽ canh chừng chúng khi con kia đi kiếm thức ăn.Do thai kì dài của chúng (khoảng sáu tháng), kích thước con non nhỏ,trọng lượng khi sinh nhẹ, thời gian cai sữa dài (3-6tháng), và khoảng cách dài giữa các lần sinh, loài culi là một trong những loài có tỷ lệ tăng trưởng chậm nhất trong số cácđộng vật có vú kích thước tương tự.Culi thường sinh từ 1 tới 2 con trong 1 lần sinh sản Một nghiên cứu bảy năm trong môi trường nuôi nhốt của culi cho thấy một sự phân bố giới tính sai lệch,với 1,68 con đực sinh ra cho mỗi con cái.
Trong nuôi nhốt.Giao phối chủ yếu xảy ra giữa tháng sáu và giữa tháng chín.Sự động dục kéo dài 29 đến 45 ngày và động dục kéo dài 1-5 ngày.Tương tự như vậy,chu kì mang thai kéo dài từ 185 đến 197 ngày,và con non cân nặng từ 30 đến 60 khi sinh.Con cái trưởng thành tình dục ở 18 đến 24 tháng,trong khi ờ con đực là 17 tháng.Tuy nhiên, con đực sẽ trở nên thù địch đối với đứa con trai của nó sau 12 đến14 tháng và sẽ xua đuổi chúng đi.Trong điều kiện nuôi nhốt,chúng có thể sống hơn 20 năm
Chế độ ăn uống:
Culi là động vật ăn tạp, ăn côn trùng, động vật chân đốt khác, loài chim nhỏ và bò sát, trứng, trái cây, nhựa cây, mật hoa và thực vật khác. Một nghiên cứu năm 1984 của culi cho thấy rằng : chế độ ăn uống của nó bao gồm 71% trái cây và nhựa cây, 29% côn trùng và động vật nhỏ khác.Một nghiên cứu chi tiết hơn về một dân số culi trong năm 2002 và 2003 cho thấy tỷ lệ chế độ ăn uống khác nhau, bao gồm nhựa cây 43.3%, mật hoa 31.7%, 22.5% hoa quả, và chỉ 2,5% động vật chân đốt và động vật nhỏ khác. Trong điều kiện nuôi nhốt culi ăn nhiều loại các loại thực phẩm bao gồm chuối và các loại trái cây khác, gạo, thức ăn cho chó, thịt ngựa, côn trùng, thằn lằn, thịt gà vừa mới bị giết chết, chuột, hamter con, và sữa trộn với thức ăn trẻ em với trứng và mật ong.Chế độ ăn culicó thể được bổ sung với dầu gan cá tuyết và bột xương.Culi có thể sử dụng cả hai tay để ăn trong khi treo lộn ngược từ trên cành cây. Chúng bỏ ra khoảng 20 % thời gian hoạt động ban đêm cho việc ăn .
Bảo tồn:
Hai mối đe dọa lớn nhất đối với culi là nạn phá rừng và buôn bán động vật hoang dã. Tất cả các loài culi đều được liệt kê là "dễ bị tổn thương" hoặc "nguy cấp" của Liên minh Quốc tế Bảo tồn Thiên nhiên (IUCN). Từ năm 2007, tất cả các loài culi được bảo vệ khỏi thương mại quốc tế thương mại theo quy định tại Phụ lục của Công ước CITES
Nạn buôn bán động vật hoang dã:
đến những năm 1960, việc săn bắn culi không bền vững, nhưng do nhu cầu ngày càng tăng, cung giảm, và giá trị gia tăng của các động vật hoang dã trên thị trường, culi đã được khai thác quá mức và đang bị suy giảm.Với việc sử dụng công nghệ hiện đại, chẳng hạn như đèn tìm kiếm chạy bằng pin, việc bắt culi đã trở nên dễ dàng hơn vì mắt của chúng phát sáng khi bị đèn chiếu.Y học cổ truyền cũng dùng các bộ phận culi để làm thuốc và được cho là chữa được nhiều bệnh,vì nhu cầu đối với loại thuốc này của các khu vực đô thị giàu có mà việc săn bắt culi lại diễn ra ở các vùng nông thôn nghèo. Một cuộc khảo sát linh trưởng của Anna Nekaris và các cộng sự (2010) cho thấy rằng, Đa phần người ta tin rằng thuốc từ thân thể culi rất hữu dụng và họ ko muốn dùng các loại thuốc thay thế khác.
Culi được bán tại địa phương ,trên đường phố, cũng đươc bán ra thế giơi qua Internet và trong các cửa hàng vật nuôi.Chúng đặc biệt phổ biến ở Nhật Bản, đặc biệt là đối với phụ nữ. Theo Hiệp hội bảo tồn đời sống hoang dã Nhật Bản thì những lý do chúng được ưa chuộng là: "Chúng dễ nuôi, chúng không kêu la, chúng nhỏ, và rất dễ thương." Bởi vì chúng "dễ thương" nên những video nuôi nấng và chăm sóc chúng như là thu cưng đươc xem nhiều nhất trên youtube.Trong tháng 3 năm 2011, một đoạn video mới của culi được đăng đã được xem hơn hai triệu lần, trong khimột video cũ của culi được cù đã được xem hơn 6.000.000 lần.
Culi được quảng cáo thường xuyên bởi các cửa hàng vật nuôi ở Nhật Bản, Trung tâm Bảo tồn Thế giới giám sát báo cáo chỉ là một vài chục culi đã được nhập khẩu vào năm 2006, cho thấy buôn lậu thường xuyên. Culi cũng được nhập lậu sang Trung Quốc, Đài Loan, châu Âu, Nga, Hoa Kỳ, và Saudi Arabia để sử dụng như là vật nuôi.
Ngay cả trong các quốc gia xuất xứ của mình, culi là vật nuôi rất phổ biến, đặc biệt là ở Indonesia chúng được xem là một "đồ chơi sống" cho trẻ em của người dân địa phương hoặc bán cho khách du lịch phương Tây hay người nước ngoài. Các khách hàng địa phương cũng như khách nước ngoài thường không biết bất cứ điều gì về những động vật linh trưởng, tình trạng có nguy cơ tuyệt chủng của họ, hoặc buôn bán là bất hợp pháp. Hơn nữa, ít người biết về mùi nồng của chúng hoặc vết cắn của chúng có khả năng gây chết người.Theo số liệu tổng hợp từ các cuộc khảo sát hàng tháng và các cuộc phỏng vấn với thương nhân địa phương, ở Medan , Bắc Sumatra có gần một ngàn địa phương buôn bán culi như gia cầmtrong cuối thập kỷ đầu tiên của thế kỷ 21.
Các con culi bị bắt thường bị nhổ hoặc bẻ răng nanh trước khi được bán như là vật nuôi, một thực tế thường dẫn đến nhiễm trùng và tử vong.
Baka yêu dấu :x
Kuma yêu dấu :x
Nguồn: Tổng hợp. Dịch : Tuanpham
